Prywatni przedsiębiorcy to grupa społeczna, która napędza gospodarkę, a tym samym rozwój Polski, stanowiąc koło zamachowe dla stałego progresu naszego kraju. Jednak, gdyby zrobić krótki quiz na temat obszarów, na które bezpośrednio oddziałuje prywatna przedsiębiorczość, to moglibyśmy zdziwić się jego wynikami. Przyczyna byłaby prosta – na co dzień o tym nie myślimy, nie analizujemy, skupiając się raczej na osiąganych przez przedsiębiorców sukcesach oraz ewentualnie zauważając ich aktywność na polu filantropijnym. Spróbujmy więc pokrótce przypomnieć i omówić najważniejsze zakresy takiego oddziaływania i zaangażowania, by móc dostrzec ogromny wpływ tej często nie do końca docenianej grupy osób, które spełniając swoje marzenia i ambicje, pozwalają też rozwijać się innym.
Przedsiębiorcy zapewniają miejsca pracy i wspierają przygotowanie zawodowe młodych
Liczba przedsiębiorstw w Polsce systematycznie rośnie, a za tym idzie wzrost liczby oferowanych przez nie miejsc pracy. Według niedawnej publikacji GUS[1] w 2021 r. w Polsce działało 2 356 tys. przedsiębiorstw niefinansowych, czyli o 4,2% więcej niż w 2020 roku i 36,4% więcej niż w 2010 roku. Spośród nich aż 99,8% stanowiły przedsiębiorstwa mikro, małe i średnie. Warto również zauważyć, że w tej grupie podmiotów nadal utrzymuje się dominacja firm mikro, czyli zatrudniających do 9 osób, które w 2021 roku stanowiły 97,1%. Co więcej, w latach 2010–2021 zanotowały one największy spośród wszystkich klas wielkości wzrost liczby jednostek.
W 2021 roku przedsiębiorstwa niefinansowe zatrudniały 10 229,9 tys. osób, to jest o 2,3% więcej w porównaniu z rokiem 2020 i 15,5% w stosunku do roku 2010. W przedsiębiorstwach MŚP pracowało więc ponad 2/3 wszystkich pracujących w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych. Oznacza to, że przedsiębiorstwa dają pracę większości aktywnym zawodowo Polakom, czyli również studentom, oferując im pełnopłatne staże, jak również pracę z elastycznym grafikiem umożliwiającym dostosowanie go do zajęć na uczelni.
Osobnym i często pomijanym tematem jest tworzenie przez przedsiębiorców miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnościami. Utarło się, że dzieje się tak, ponieważ ze względu na obowiązujące prawo im się to opłaca. Ale czy na pewno o to chodzi? Z naszych ponad dwudziestopięcioletnich doświadczeń we współpracy z polskim biznesem wynika, że przedsiębiorcy są świadomi niełatwych do spełnienia wymogów prawnych i organizacyjnych, a mimo to chętnie zatrudniają pracowników z niepełnosprawnościami, oczywiście o ile posiadają oni odpowiednie kwalifikacje, kompetencje i umiejętności. Innym przykładem są firmy, które z poczucia odpowiedzialności społecznej dają zatrudnienie osobom z poważnymi dysfunkcjami, stwarzając dla nich specjalne miejsca pracy pozwalające im odbyć swoistą terapię i zarobić własne pieniądze, a także walcząc w ten sposób z wykluczeniem tej grupy społecznej.
Ponadto przedsiębiorcy fundują stypendia oraz nagrody za najlepsze prace dyplomowe czy magisterskie, obejmują patronaty nad klasami zawodowymi lub tworzą je we współpracy z odpowiednimi organami, czy też delegują swoich specjalistów by prowadzili zajęcia na uczelniach wyższych, pozwalając młodzieży oraz studentom zapoznać się z najnowszymi rozwiązaniami technicznymi. Tego typu działania ułatwiają młodym dorosłym wejście na rynek pracy oraz sprecyzowanie swoich oczekiwań zawodowych.
Przedsiębiorcy wytwarzają Produkt Krajowy Brutto o dbają i wyniki finansowe
Przedsiębiorstwa wytwarzają aż 72,3% polskiego produktu krajowego brutto (PKB), przy czym, co warto podkreślić, około połowę PKB wypracowuje sektor mikro, małych i średnich przedsiębiorstw[2].
Dbałość o własne przedsiębiorstwa przekłada się między innymi na uzyskiwane przez nie wyniki finansowe. Warto sobie uświadomić, że w 2021 r. przedsiębiorstwa niefinansowe osiągnęły 6 287,7 mld zł przychodów ogółem i wytworzyły 1 448,7 mld zł wartości dodanej, a wartość ich produkcji wyniosła 4 662,0 mld zł. Ponad połowę wartości powyższych kategorii wygenerowały jednostki mikro, małe i średnie. W stosunku do 2020 roku wartość przychodów ogółem przedsiębiorstw niefinansowych zwiększyła się aż o 19,6%[3]. To jest realny wpływ na polską gospodarkę i jak widać, ogromny wkład mają w tym zakresie firmy z kategorii mikro i MŚP.
Przedsiębiorcy płacą podatki i inne opłaty
Podatki są jednym z podstawowych dochodów budżetu, które zapewniają pokrycie wydatków państwa. Zgodnie z ordynacją podatkową podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Zależnie od formy, skali oraz rodzaju prowadzonej działalności i sytuacji majątkowej danej firmy przedsiębiorcy są zobowiązani do płacenia m.in. podatku dochodowego (w różnych formach) CIT i PIT, podatku od towarów i usług (VAT), podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), podatku od środków transportu, akcyzy, czy też opłaty za korzystanie ze środowiska. Ponadto muszą płacić składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (ZUS), PFRON i wiele, wiele innych, np.: opłatę śmieciową, podatek leśny, opłatę targową, podatek rolny, abonament RTV, opłaty na ZAiKS. Upraszczając więc, im lepiej prosperują przedsiębiorstwa, tym wyższe podatki i opłaty wpływają do budżetu i tym więcej pieniędzy ma rząd na ich rozdysponowanie. Pewnie dla wielu osób jest to oczywiste, ale chyba należy umieścić tutaj jedno zdanie wyjaśnienia – rząd nie ma własnych pieniędzy, a dysponując pieniędzmi z budżetu państwa, dysponuje środkami wpłacanymi przez obywateli i przedsiębiorstwa w ramach podatków i opłat. Dobrze jest o tej zależności pamiętać, jeśli zabraknie przedsiębiorców, wpływy do budżetu znacząco spadną.
Przedsiębiorcy tworzą innowacje i inwestują
Przedsiębiorcy to aktywni i pomysłowi obserwatorzy rzeczywistości dostrzegający okazje do rozwoju swoich firm. Ryzykanci i wizjonerzy wprowadzający na rynek nowe produkty, usługi oraz rozwiązania w kontaktach z kontrahentami, klientami, pracownikami, a także z pozostałymi interesariuszami firmy. Często prowadzą własne laboratoria badawczo-rozwojowe oraz współpracują z naukowcami z krajowych i zagranicznych uczelni, poszukując najlepszych i nowoczesnych rozwiązań w swoich dziedzinach. Są odkrywcami i innowatorami potrafiącymi elastycznie reagować na nieoczekiwane zdarzenia i oczekiwania rynku. Ich siłą i źródłem sukcesów jest świadomość, co chcą osiągnąć, skłonność do umiarkowanego ryzyka, umiejętne dysponowanie środkami inwestycyjnymi i umiejętność ich wypracowania, odpowiednio dobrany zespół wykwalifikowanych i zaangażowanych pracowników, stworzenie atmosfery sprzyjającej eksperymentowaniu i otwartej komunikacji oraz świadomość, że stanie w miejscu, to tak naprawdę cofanie się. Innowacje wypracowywane w przedsiębiorstwach przede wszystkim nastawione są na efektywność osiąganą w jak najkrótszym czasie, gdyż na rynku liczy się to, kto pierwszy zaprezentuje dane rozwiązanie, gdyż od tego zależy rozwój firmy i wynikające z danej innowacji zyski. I znowu skracając do niezbędnego minimum – sukces rozwojowy i innowacyjny przedsiębiorstw, to również korzyści dla społeczeństwa i planety, gdyż wiele wdrażanych innowacji ma na celu oszczędności w zakresie wykorzystywanych materiałów oraz mediów, a także dbałość o środowisko naturalne.
Przedsiębiorcy, testując nowe rozwiązania i pomysły, zakładają nowe firmy, ale także, dysponując doświadczeniem, wiedzą i kapitałem, wspierają start-upy młodych. Umożliwiają w ten sposób sprawdzenie nowatorskich idei, z których część przeradza się w bardzo dobrze prosperujące firmy, co nie byłoby możliwe bez wsparcia „Aniołów biznesu”.
A teraz kilka twardych danych. Nakłady na rzeczowe aktywa trwałe przedsiębiorstw niefinansowych w 2021 r. wyniosły 250,2 mld zł, wykazując wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim o 11,3%, z czego ponad połowa przypadała na podmioty duże. Najwięcej, gdyż blisko 50% nakładów na rzeczowe aktywa trwałe, zanotowały firmy prowadzące działalność przemysłową. Natomiast jednostki handlowe, stanowiące najliczniejszą grupę przedsiębiorstw niefinansowych, poniosły 12,1% ogółu nakładów. Biorąc pod uwagę lokalizację przedsiębiorstw, najwyższe nakłady odnotowano wśród firm z województwa mazowieckiego – 35%. Ponad 90% nakładów na rzeczowe aktywa trwałe przedsiębiorstw niefinansowych stanowiły nakłady inwestycyjne[4].
Przedsiębiorcy podejmują dobrowolne działania na rzecz społeczeństwa
Wiele przedsiębiorstw, poza płaceniem obowiązkowych podatków i innych opłat na rzecz państwa, podejmuje dobrowolne działania na rzecz swoich pracowników, klientów, dostawców, partnerów biznesowych, lokalnej społeczności czy środowiska naturalnego, między innymi angażując się w działania lokalnych oraz ogólnokrajowych organizacji pozarządowych, wspierając inicjatywy samorządowe, podejmując współpracę ze szkołami, domami opieki, domami dziecka, czy też wspierając lokalne talenty na przykład sportowe czy muzyczne. Firmy wspierają placówki służby zdrowia, przedszkola i żłobki, instytucje kultury i sztuki oraz osoby indywidualne, na przykład w ich powrocie do zdrowia. Poprzez podejmowane inicjatywy, jak na przykład różnego rodzaju programy kierowane do swoich pracowników i ich rodzin, pomagają w rozwoju sportu dzieci, młodzieży i osób dorosłych, prowadząc i finansując w tym celu własne drużyny piłkarskie, kolarskie, biegowe, siatkarskie i wiele, wiele innych. Przedsiębiorcy angażują się także w promocję zdrowego stylu życia i w budowanie pozytywnych nawyków poprawiających jakość życia, jak choćby poprzez edukację w ramach realizowanych na terenie firm programów prowadzonych przez specjalistów z danych dziedzin (żywienia, ergonomiki, sportu itp.), organizując pikniki edukacyjne dla społeczności lokalnej, propagując, umożliwiając i opłacając pracownikom badania profilaktyczne czy szczepionki, jak choćby przeciw grypie, finansując zajęcia sportowe pracowników na przykład w ramach karty Multisport, a także robiąc wiele więcej.
Firmy są także aktywnie zaangażowane w akcje na rzecz ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, między innymi poprzez wdrażanie rozwiązań i technologii oszczędzających zużycie surowców, wody, energii, prowadzenie programów edukacyjnych skierowanych tak do pracowników, jak i klientów, kontrahentów oraz społeczności lokalnej, itp.
Bardzo często te wszystkie działania realizowane są po cichu, bez nagłaśniania ich i nie upubliczniania swoich zasług, gdyż przez wielu przedsiębiorców są one traktowane jako ich oczywisty wkład i powinność. Warto jednak wejść czasami na facebookowe profile firm, gdzie zamieszczane są migawki z codziennego funkcjonowania firm, w tym te działania, o których wspomnieliśmy powyżej, aby się z nimi zapoznać.
Przedsiębiorcy promują Polskę zagranicą
Jako eksporterzy i importerzy wyrobów i usług przedsiębiorcy są ambasadorami naszego kraju zagranicą. Współpraca polskich podmiotów z zagranicznymi z roku na rok poszerza się, o czym świadczą rosnące wartości eksportu i importu. W okresie od stycznia do lipca 2022 r. eksport wzrósł o 21,2%, a import o 31,5% w porównaniu z analogicznym okresem w 2021 roku[5]. Największy udział w eksporcie ogółem Polska ma z krajami rozwiniętymi – 87,7% (w tym UE 76,1%), podobnie jak w imporcie z krajami rozwiniętymi, gdzie udział ten wynosi 61,8% (w tym UE 52,1%)[6]. Pomijając sytuację w handlu zagranicznym w ostatnim roku, wynikającą z wojny w Ukrainie, wśród polskich hitów eksportowych są produkty przemysłu chemicznego, komputery i inne urządzenia elektroniczne, maszyny, towary związane z motoryzacją, meble, odzież, produkty medyczne i przetwory spożywcze. Dostarczając produkty i usługi wysokiej jakości oraz płacąc w terminie, a często też przed terminem za import, przedsiębiorcy dają się poznać jako solidni partnerzy, promując w ten sposób rodzimą kulturę biznesu.
Przedsiębiorcy podtrzymują gospodarkę w czasach kryzysu i reagują w sytuacjach nadzwyczajnych
Ten wpływ, czy jak ktoś woli odziaływanie przedsiębiorstw najbardziej były widoczne podczas pandemii w 2020 roku, kiedy przedsiębiorcy wykazywali się wielką determinacją, wytrwałością i elastycznością, aby utrzymać funkcjonowanie i zatrudnienie, mimo wprowadzanych licznych zakazów i ograniczeń utrudniających lub wręcz uniemożliwiających standardowe prowadzenie działalności. Nie bez znaczenia jest tu również czynnik niepewności, co do przyszłości. Z dnia na dzień przedsiębiorcy starali się dostosowywać do sytuacji, zmieniając profil prowadzonego biznesu, albo przeorganizowując zasady działania firmy, żeby zaradzić przeszkodom lub wykorzystać szanse, które nieoczekiwanie się pojawiły. W tak niepewnym czasie przedsiębiorcy stanowili ostoję dla swoich pracowników, mając świadomość, że często w jednej firmie zatrudnione są całe rodziny i jej zamknięcie pozbawi je jakiegokolwiek dochodu. Dlatego zmieniano organizację i godziny pracy, jednocześnie wprowadzając bardzo kosztowne środki ochronne czy też, gdzie to było możliwe, umożliwiając pracę zdalną. Wielu przedsiębiorców zaoferowało swoim pracownikom profesjonalną pomoc psychologiczną, by wspomóc ich w tak trudnym dla nich czasie niepewności i obaw o przyszłość. Dzięki tym działaniom wiele firm funkcjonowało, umożliwiając wszystkim przetrwanie tego traumatycznego i ogromnie kosztownego pod względem prowadzenia działalności gospodarczej okresu.
Walcząc o swoje firmy i pracowników, przedsiębiorcy jednocześnie wypełniali luki w usługach publicznych, gdy nie radziły sobie instytucje państwa. Pomagali szpitalom, szkołom i innym placówkom służby zdrowia, opieki społecznej i edukacji, przekazując środki ochrony w postaci maseczek, płynów do dezynfekcji i innych artykułów, a także przekazując pieniądze oraz zapewniając innego rodzaju wsparcie.
Ogromne zaangażowanie biznesu można było zaobserwować także po rozpoczęciu wojny w Ukrainie, gdy przedsiębiorcy angażowali się w pomoc uchodźcom oraz osobom pozostającym w Ukrainie, przekazując pieniądze i organizując zbiórki oraz transport różnych artykułów i towarów potrzebnych uchodźcom przybywającym do Polski oraz tym osobom, które zdecydowały się pozostać w kraju ogarniętym wojną. Poza tego typu pomocą była jeszcze jedna, o której mówi się rzadziej, a warto o niej wspomnieć. Wielu polskich przedsiębiorców ma partnerów biznesowych w Ukrainie. Od wybuchu konfliktu do teraz polskie firmy wspomagają ukraińskich kolegów i ich pracowników, utrzymując relacje biznesowe. Łączy się to z akceptacją opóźnień w dostawach lub ich braku, przerw podczas oczekiwania na zmianę miejsca funkcjonowania ukraińskiego kontrahenta i wielu innych, technicznych, logistycznych, prawnych i finansowych problemów.
Zasługi przedsiębiorców dla rozwoju gospodarki i społeczeństwa naszego kraju można by mnożyć. Bez ich ciężkiej pracy, kreatywności i wytrwałości obecny poziom dobrobytu nie byłby możliwy do osiągnięcia, zwłaszcza w ostatnim trzydziestoleciu.
Przedstawione obszary działania i oddziaływania polskiego biznesu stanowią tylko krótkie wypunktowanie tych najważniejszych. Ciekawe ile z nich moglibyście wymienić samodzielnie, a ilu jeszcze brakuje na naszej liście?
—
[1] Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2021 r., GUS, Warszawa, 2022
[2] Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, PARP, Warszawa, 2020
[3] Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2021 r., GUS, Warszawa, 2022
[4] Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2021 r., GUS, Warszawa, 2022
[5] Obroty towarowe handlu zagranicznego ogółem i według krajów w okresie styczeń – lipiec 2022 r., GUS, 15.09.2022 r.
[6] tamże
