Tegoroczna edycja programu „Przedsiębiorstwo Fair Play” przebiegała pod hasłem patrzenia w przyszłość i budowania przewagi konkurencyjnej dzięki innowacjom. Przedsiębiorstwa biorące udział w programie, to z reguły firmy stosujące nowatorskie rozwiązania w zakresie budowania relacji ze społecznością lokalną, pracownikami i kontrahentami. Te obszary działania firm są dostrzegane przez audytorów od początku funkcjonowania programu. W tym roku zdecydowaliśmy się nagrodzić także wyjątkowe inwestycje w zakresie bardziej tradycyjnie pojmowanych innowacji, tj.: produktowych, procesowych czy też w zakresie rozwiązań marketingowych i organizacyjnych. Innowacyjność w tych obszarach, pomimo znaczących wysiłków instytucji odpowiedzialnych za warunki prowadzenia działalności gospodarczej, nie jest najmocniejszą stroną krajowej gospodarki. Pozycja polskich przedsiębiorców w międzynarodowych rankingach od lat pozostaje praktycznie bez zmian. Ciągle znajdujemy się w gronie tzw. naśladowców, a nie w gronie kreatorów nowych rozwiązań produktowych czy organizacyjnych.
Przygotowując XXII edycję programu „Przedsiębiorstwo Fair Play”, staraliśmy się ustalić, w jakim stopniu budowanie dobrych relacji z interesariuszami firm, przekłada się na zainteresowanie wdrażaniem innowacji. Na potrzeby naszego pilotażowego badania przyjęliśmy, że „innowacja to wynik wszystkich działań o charakterze naukowym, technicznym, organizacyjnym, finansowym i komercyjnym, które rzeczywiście doprowadziły lub miały w zamierzeniu doprowadzić do wdrożenia zmian w zakresie produktów, procesów, organizacji, marketingu”.
INNOWACJE – PRZYWILEJ DUŻYCH I BOGATYCH?
Zebrane podczas tegorocznych audytów dane pokazują, że innowacyjność cechuje wszystkie grupy wielkościowe „Przedsiębiorstw Fair Play”. Co ciekawe, najwięcej innowacji zgłaszają firmy średnie, choć niemal równie aktywne są firmy małe. Jedynie mikro przedsiębiorstwa w mniejszym stopniu działają na polu wdrażania innowacji. Poniższy wykres pokazuje rozkład wielkościowy firm innowacyjnych tegorocznej edycji.
Wykres 1. Wielkość firm zgłaszających innowacje w XXII edycji programu.
INNOWACJE – SKĄD PIENIĄDZE?
Z ankiet firm oraz raportów audytorów wynika, że „Przedsiębiorstwa Fair Play” w latach 2016-2018 zainwestowały w działalność innowacyjną ponad 253 miliony złotych i wprowadziły co najmniej 82 innowacje. Poniższy wykres pokazuje źródła finansowania innowacji firm biorących udział w programie.
Wykres 2. Źródła finansowania innowacji w firmach biorących udział w programie.
Jak wynika z uzyskanych informacji, w największym zakresie innowacje finansowane są ze źródeł własnych przedsiębiorstw. Środki własne firm pozwalają w przeważającej części finansować wszystkie typy innowacji. Tylko kilka procent opisanych przez uczestników programu innowacji było finansowanych kredytem bankowym. Większe natomiast znaczenie niż kredyty bankowe mają dla finansowania innowacji środki unijne. Fundusze UE pozwalają pokryć niemal 20% kosztów wprowadzania innowacji w usługach i po niemal 4% innowacji organizacyjnych i produktowych. Uzyskane dane wyraźnie pokazują, że myślenie innowacyjne towarzyszy „Przedsiębiorstwom Fair Play” na co dzień, ponieważ środki przeznaczane na budowanie innowacyjności w polskich firmach, są środkami, które przedsiębiorstwa wygospodarowują z zysków w ramach prowadzonej działalności. Można więc przyjąć, że wszelkie działania ze strony państwa, które pozwolą ograniczyć koszty prowadzenia działalności, w tym również zmniejszenie obciążeń podatkowych, umożliwi firmom zwiększenie nakładów na rozwój, w tym na wprowadzanie większej liczby innowacji.
INNOWACJE – ILE KOSZTUJE ZMIANA?
„Przedsiębiorstwa Fair Play” bardzo efektywnie gospodarują nakładami na innowacje. Wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań nie zawsze związane jest z wysokimi nakładami finansowymi. Rozkład wydatków na poszczególne rodzaje innowacji pokazują kolejne trzy wykresy.
Wykres 3. Innowacje produktowe
Wykres 4. Innowacje w procesach
Wykres 5. Innowacje w marketingu i rozwiązaniach organizacyjnych
Jak pokazują powyższe wykresy, szereg innowacji udało się wprowadzić dzięki nakładom niższym niż 10 tysięcy złotych. Stosunkowo niewielkich środków, w wysokości kilkunastu, kilkudziesięciu tysięcy złotych wymagały na przykład innowacje marketingowe i organizacyjne. Natomiast znacznie wyższych nakładów wymagały innowacje produktowe, jednak również w tej grupie ponad 20% innowacji udało się wprowadzić przy nakładach nie przekraczających 100 tysięcy złotych.
INNOWACJE – KTO MA NA TO CZAS?
„Przedsiębiorstwa Fair Play”, dzięki realizowanym w codziennej działalność wartościom etycznym, wpływającym na ich relacje z pracownikami, mają przywilej i możliwość korzystania z wiedzy i zaangażowania swoich pracowników, ponieważ, jak wyszło również w takcie badania, to właśnie pracownicy są najczęściej katalizatorem zmian i inicjatorami wprowadzanych innowacji. Warto też wspomnieć, że wielu przedsiębiorców dostrzega i docenia innowacyjny pierwiastek własnego zespołu i dodatkowo motywuje pracowników do szukania nowych rozwiązań, na przykład poprzez organizowanie konkursów na najlepszy pomysł racjonalizatorski, w którym przewidziane są nagrody dla pracowników, których pomysły zostaną wdrożone. Innym elementem pozytywnie wpływającym na kreatywne myślenie pracowników jest zmiana organizacji pracy w firmie na międzyzespołową, czy projektową, w ramach której przy jednym projekcie pracują pracownicy różnych działów, motywując się i pomagając w miejscach, gdzie projekt mógłby utknąć. Jeszcze innym stosowanym pomysłem na pobudzenie kreatywności, a co za tym idzie innowacyjności, jest sprzyjająca kultura organizacyjna w firmie, w której szanuje się pomysły i zdanie innych, docenia się nawet najmniejsze zmiany, choćby na własnym stanowisku pracy, w której na porządku dziennym organizowane są burze mózgu i w której ogromną wagę przykłada się do procesu rekrutacji, co już na wstępnym etapie pozwala wyłaniać kandydatów idealnie pasujących do zespołu, charakteryzujących się pasją oraz umiejętnością przełożenia pomysłu na proces. Źródła innowacyjnych pomysłów pokazuje kolejny wykres 6.
Wykres 6. Źródła innowacyjnych pomysłów.
Inspiracji dostarczają przede wszystkim pracownicy kadry kierowniczej. Można jednak zauważyć, że „Przedsiębiorstwa Fair Play” są bardziej od ogółu firm w Polsce otwarte na propozycje innych grup pracowników. W przypadku firm innowacyjnych w Polsce kierownictwo firm odpowiada aż za 71% prowadzanych innowacji. Wśród uczestników tegorocznej edycji programu „Przedsiębiorstwo Fair Play” kadra kierownicza odpowiada za 20-37% innowacji. Wyraźnie widoczna jest rola zespołów pracowniczych, spoza ścisłego kierownictwa.
